mu nzubu munene wende wa mudimu Munkatshi mua dîba dijima, ministre wakakula bua luendu luende ne bua majinga malelela a ditunga.Wakandamuna kabidi nkonko ya bansonga ba mu provense mishilashilangane ya mu République démocratique du Congo. Wakabalomba bua badienzeje bikole mu tshikondo tshia dienza dia malongesha abu bua kupinganabu ne bintu bidibu basakidila mu ditunga.
«Ndi mumanye ne: nuenu nudi ba-kampanda-njila. Bualu yonso wa kunudi udi wenza bualu kampanda ne udi ne buenzeji mu tshisumbu tshiabu. Ndi musue bua nuenu nuikale ne tshipatshila tshinene tshia kushintulula malu mu ditunga dietu» ke muvua ministre Muyaya muambe.
Bamue ba ku bansonga aba badi benza midimu mishilashilangane ya ku dituku ne ku dituku, bu mudi ya mikenji, ya luondapu, ya biamu bia ordinatere, ya dienza njila ne ya diambuluishangana. Bakuabu badi benza midimu ya malu a bantu, ya manaya ne ya biakudia.
Badi baya mu ditunga dia États-Unis bua kulonga bu mfumu munkatshi mua mbingu isambombo bua kukolesha bumfumu buabu ne buenzeji buabu bua bena ditunga bua kuambuluisha bantu ba mu ditunga diabu ne ba mu ditunga dia RDC dijima padibu bapingana. Mu diyukidilangana diabu, bana betu aba bakaleja ne: mudimu uvua ministre eu muenze mu tulasa uvua muimpe. Nansha muvuaye mu lutatu lukole, kavua mulekele to.
Uvua musue kulua muendeshi wa ndeke. Panyima pa matuku, wakaya kulonga mu iniversite wa malu a nzubu ne midimu ya tshianana (Institut des bâtiments et travaux publics). Ndekelu wa bionso, wakaya kulonga mu Iniversite wa Institut des Sciences de l’Information et de la Communication (IFASIC).
Pashishe, wakalua muena mudimu wa Konrad Adenauer ne wa UNFPA. Mu 2012 wakaya mu programe wa International Visitor Leadership Program (IVLP) wa tshibambalu tshia mbulamatadi wa mu États-Unis.
«Mvua mumone ne: muyuki wanyi ne ministre uvua ne malu a bungi a kulongesha, ne ndi muindile ne muoyo kuulu kuulu bua kumona ditunga dia RDC dishintulula mushindu udiye uyukila nabu bualu uvua muakule bua dishintulula malu.
Bu mutudi tuenza mudimu bu bena luendu mu ditunga dia États-Unis d’Amérique, tudi tuenza mudimu ne bena mu ditunga dia États-Unis d’Amérique ne bena mu matunga makuabu a mu Afrike. Divine Fulutuni, nsongalume wa mu ditunga dia Congo udi ulombola malu a tshididi udi wamba ne: tudi ne bua kumanya mua kuakula bua ditunga dietu dia RDC, ki nganu bua malu mabi to, kadi kabidi bua malu mimpe adimu. Wakamba kabidi ne» Ndi ne tshilota tshia ditunga dia RDC didi dishintuluka ne didiunda, bualu bavua batusungule bu balombodi bansonga mu malu mashilashilangane.
Tudi tuya bua kupeta dimanya ne kudisambulujila bantu bakuabu. Ndi munange bikole malu a tshididi, ne ndi musue bua bantu bonso bikale ne bukenji bua kusomba mu nzubu umue ne kuikala ne bukenji bua kusangila ne bantu bakaji mu budimi.
Bu muvua bamue ba kudibu bajinga bua ditalala difike mu ditunga dijima, nangananga mu tshitupa tshia ku est, bavua basue kubuela mu malu a tshididi bua kushintulula mushindu uvuabu balombola malu a mbulamatadi.
Bamue ba ku bantu badibu balomba bua kubuela mu programe eu wa tshidimu tshionso wa mbulamatadi wa mu États-Unis mba: kuikala ne bidimu 25 too ne ku 35, kumanya Anglais bimpe, ne kuikala ne mudimu udi ushintulula nsombelu wa bantu ba muaba uudi musombele. Alain Chirwisa, uvua muye ne bena mu ditunga edi kudi Patrick Muyaya, wakamba ne:
Tuakafila bansonga ba meji aba kudi ministre wa malu a ngumu, bualu bivua ne mushinga bua tuetu (Embasi wa États-Unis) bua kupesha bansonga bavua basombele mu ditunga mushindu wa kuyukila ne bamfumu babu. Bualu ebu kabuena buenzeka dituku dionso to, kadi bansonga aba badi baya mu États-Unis bua kubuela mu programe wa dikumbula bantu wa mushinga mukole udibu babikila ne: « Fellowship Mandela-Washington » (Fellowship wa Mandela-Washington), programe wa bumfumu munene wa tshibambalu tshia mbulamatadi wa États-Unis udi utangila bansonga ba mu Afrike wa kuinshi kua Sahara. Tudi ne disanka dia kuikala ne bansonga 19 badi baya mu États-Unis bua mbingu isambombo bua kulengeja bumfumu buabu, kupeta dimanya dipiadipia, kuvudija malanda abu, bionso ebi bua kuakaja nsombelu wa bantu ba miaba yabu.
Shekinah Gloire Kabongo