Ministre Wa Malu a mpetu , Nicolas KAZADI-KADIMA NZUJI, ni Mukalenge tshindodi mu cabinet ka Mfumu Wa ditunga dia République démocratique du Congo muimikila Malu a konko économiques et financières, André WAMESO ne Ministre wa communication et médias, porte-parole wa Gouvernement, Patrick MUYAYA KATEMBWE, bakenza mu dilolo dia mu dimue matuku makumi abidi ni muanda mukulu ngondo wa muanda mukulu wa 2023, bua kumanyisha malu a ngumu tshidi tshiakula bua Dossier Primera RDC: ntatu, bipeta ne ditekemena dia tshipungidi tshia mushinga tshia Emirats-Congo mu mudimu wa or artisanal ne wa 3T.
Mu muyuki wende, Kazadi wakaleja muvua kumpanyi ya mu Congo ne ya ku ba bende idi yenza midimu ya bungi mu Rwanda. Mufundi wa malu a mpetu udi ujadika ne: badi balumbuluisha bantu aba ne badi balumbuluisha malu abu, ne udi wamba ne: nebabalumbuluishe.
Nicolas Kazadi wakabenga lungenyi lua Alfred Maisha, muena mu mpungilu wa mu Bukavu, lua ne: ditunga dia Congo-Kinshasa divua dipeshe Primeira, kumpanyi wa malu a mikenji wa mu Émirats, makuta a bungi bua kusumba or, cassiterite ne cobalt mu provense ya Nord-Kivu, Sud-Kivu ne Maniema.
“Lelu, bilondeshile malu atudi bamanye, Congo Com uvua mua kuikala mupatule ne mutume mu Rwanda tonne isatu tshidimu tshishale, kadi wakaleja anu kilo 15 tshianana. Ke tshidiye wenza, ne ki nganu yeye nkayende to. Lelu, mbulamatadi udi wela meji ne: dipangila dia bintu bia ku enterna mu tshidimu tshishale didi difika ku miliyare umue wa dolare, ne didi mua kutungunuka ne kuvula. Badi benda balumbuluisha bantu badibu bakuate, banyenge bintu biabu, banyenge ordinatere, banyenge malu a makuta ne a mpetu. Dilumbuluisha edi didi ne bua kutuadija mu katupa kîpi emu. Tshidi tshimpe ntshia se: bamupeshe dinyoka ne muntu yonso udi ne bua kuambula bujitu buende”.
Pashishe, ministre wa malu a mpetu wakenza mukanda wa dishima bua makuta 20 000 avua kumpanyi wa Primeira mupeshe mbulamatadi wa ditunga dia Congo.
“Patudi tuakula bua makuta a kuteka, tutu tuakula bua dolare 20 000 ku luseke lumue. 20 000 USD ke makuta adibu bafuta .Mu tshidimu tshia kumpala, Finera uvua mulongolole bua kutula dolare miliyo 950 bua kupatula or wa tonne 8. Tshidimu tshibidi, bavua ne tshipatshila tshia kupatula tonne 24 ya or ku ngondo yonso. Bua kukumbaja bualu ebu, Primeira mmulongolole bua kutula miliyare 1 ne miliyare 5. Mu tshidimu tshisatu, tudi batekemene bua kupeta tonne 36 ya or ne miliyare 2 ne tshitupa ya or. Kuakula bua makuta 20 000 a dolare mbualu budi kabuyi ne mushinga. Tshia mushinga tshidi Primeira uteka tshidi tshiya mu ditunga dietu bua kuambuluishangana kua malu a mpetu”.
Muakuidi wa mulombodi wa Kabinete wa mulombodi wa ditunga udi utangila malu a mpetu ne a mpetu, André WAMESO, wakakula mu mushindu wa muomumue ne wa Nicolas Kazadi, ne kuakula bua masanka adi afumina ku mudimu wa Primeira adi bu 45% neapingana mu ditunga dia RDC.
“Mvua musue kukumbasha malu avua ministre wa malu a mpetu muambe pavuaye wakula bua makuta miliyo 5 atuvua tupeta ku bitadi pa tone 3 ya or utuvua tumanyisha. Katuena tupua muoyo ne: bu mudi ditunga dia Congo dia ku Nord dikale ne tshiapa tshia 45%, ku ndekelu kua tshidimu tshia dikuta dia makuta, tshiapa tshia 45% tshia mfranga idibu bapeta ku mushinga wa Primeira netshilue kupingana mu ditunga dia Congo”, ke mudiye muambe.
Wakasakidila ne: “Kadi ndi ne disanka bua malu adi enzeka. Ndi mutekemene ne: bidi biambuluisha bena mu ditunga dia congo, bansonga babu, bena tshididi babu ne bena mu ditunga bua kuakula bua malu a ditunga dietu, bua malu a mpetu wetu ne bua nsombelu utudi nende”.
André Wameso wakamba kabidi ne: Mfumu wa ditunga, Félix Tshisekedi, mmuangate dipangadika dia kujikija tshilumbu etshi bua kashidi. Nansha mudibu bashilangane mu malu a tshididi, Mulombodi wa Kabinete wa Mulombodi wa ditunga udi utangila malu a mpetu ne a mpetu, udi ulomba bua bumvuangane bua kupingaja bumfumu bua ditunga, nangananga mu tshipungidi etshi ne Mulombodi wa ditunga.
Shekinah gloire kabongo
